Pewna ilość tłuszczu w organizmie konieczna jest dla zapewnienia dobrego stanu zdrowia. Tłuszcz chroni pewne ważne dla życia narządy przed działaniem czynników szkodliwych, jest podstawowym składnikiem ośrodkowego układu nerwowego, konieczny jest do syntezy hormonów, ponadto magazynowane są w nim witaminy rozpuszczalne w tłuszczu. Procentowa zawartość tłuszczu w organizmie osób szczupłych wynosi, średnio, 20-30% dla kobiet i 12-20% dla mężczyzn (Pi-Sunyer 2000). To, iż tłuszcz ma większy udział w masie ciała u kobiet niż u mężczyzn ma swe przyczyny biologiczne: tłuszcz jest świetnym magazynem energii, którą można spożytkować w okresie ciąży, a zwłaszcza karmienia piersią. Istnieją również różnice wynikające z płci, związane z obecnością hormonów płciowych - estrogenu i testosteronu, przejawiające się w sposobie odkładania się tłuszczu. U kobiet największy przyrost tkanki tłuszczowej obserwuje się na biodrach, udach i pośladkach (przynajmniej przed menopauzą), u mężczyzn rozkłada się ona bardziej centralnie. Otyłość jest stanem, w którym nienormalna lub nadmierna ilość tłuszczu gromadząca się w postaci tkanki tłuszczowej wpływa niekorzystnie na stan zdrowia. / Otyłość
Istnieje szereg metod pozwalających na ilościowe oznaczenie składników ciała (tłuszcz, woda, mięśnie, narządy i kości). Niektóre bardziej nadają się do badań klinicznych, inne stosuje się w badaniach prowadzonych na dużej grupy osób, jeszcze inne sprawdzają się w warunkach laboratoryjnych (przegląd -patrz Jebb & Elia 1995). Co się tyczy otyłości, w większości przypadków najprostszym sposobem sprawdzenia prawidłowości masy i składu ciała danej osoby jest przeprowadzenie pomiarów wzrostu i wagi.
Jaka jest prawidłowa waga w stosunku do wzrostu?
Wzrost i wagę można oznaczyć w sposób bardzo prosty i szybki. Istnieje wiele tabel, na podstawie których można obliczyć prawidłową wagę dla swojego wzrostu, ale z ich zastosowaniem wiążą się pewne problemy. Dotyczą one braku zgodności pomiędzy tabelami, różnic odnośnie wieku, płci, budowy kośćca, a nadto faktu, iż tabele te mogą odnosić się jedynie do określonych społeczeństw. Wartości podane w tabelach sugerują ponadto, iż dla danego wzrostu istnieje tylko jedna, ściśle określona, idealna waga. W rzeczywistości, masa ciała może mieścić się w pewnym zakresie wartości, takim, który zapewnia dobry stan zdrowia. / Otyłość
Otyłość, a wskaźnik masy ciała
Wskaźnik masy ciała (BMI, wyrażony w kg/m2) jest obecnie najpopularniejszym i najprostszym miernikiem, stosowanym do klasyfikacji niedowagi, nadwagi i otyłości u dorosłych. Oblicza się go, dzieląc masę ciała, w kg, przez wysokość, w m, podniesioną do kwadratu.
Na przykład ktoś, kto waży 70 kg i mierzy 1,75 m będzie miał BMI równe 22,9.
W większości przypadków u osób dorosłych BMI jest użytecznym wskaźnikiem ryzyka wystąpienia różnych problemów zdrowotnych. Daje możliwość przeprowadzenia szybkiej wstępnej oceny masy ciała oraz monitorowania zachodzących w niej zmian. Celowy ubytek na wadze u osób cierpiących na choroby towarzyszące otyłości prowadzi do spadku współczynnika umieralności, zmniejszenia śmiertelności wśród osób cierpiących na choroby nowotworowe związane z otyłością, a także wśród tych diabetyków, u których źródłem choroby jest otyłość. Spadek masy ciała wpływa na poprawę zdrowia fizycznego, zmniejsza zaburzenia metabolizmu oraz w obrębie układu wydzielania wewnętrznego, jest lekiem na depresję i stany lękowe, oddziałuje korzystnie na psychospołeczne funkcjonowanie człowieka, poprawia nastrój i podnosi jakość życia. / Otyłość
Otyłość i wysoki wskaźnik masy ciała
Chociaż ogólnie przyjmuje się, że osoby z BMI ≥ 30 mają nadmiernie rozbudowaną tkankę tłuszczową, należy pamiętać, że w niektórych przypadkach nie można polegać wyłącznie na wartości tego wskaźnika. Przyczyna tkwi w tym, iż BMI nie rozróżnia między masą ciała związaną z zawartością tłuszczu a wagą wynikającą z obecności tkanki mięśniowej i wody. Na przykład ktoś muskularny, o dużej wadze (np. ciężarowcy), albo też chory z obrzękiem mogą mieć BMI powyżej 30, ale wcale nie wykazywać nadmiaru tkanki tłuszczowej. Rzeczą trudną, a nieraz wręcz niemożliwą, jest też zmierzenie i/lub zważenie osoby, która nie może stanąć prawidłowo na nogach albo jest przykuta do łóżka. Klasyfikacja przyjęta w oparciu o BMI nie powinna być stosowana u dzieci, ze względu na różnice wynikające z płci, wieku i szybkości wzrostu. Standardowe definicje nadwagi i otyłości u dzieci, dla użytku międzynarodowego, opracowane zostały przez Grupę Roboczą ds. Otyłości u Dzieci przy Międzynarodowej Grupie Roboczej ds. Otyłości (Cole et al. 2000). / Otyłość
Prawidłowy kształt ciała
BMI nie mówi również nic o tym, jak rozłożona jest tkanka tłuszczowa w ciele. A jest to ważne, ponieważ na stan zdrowia wpływa nie tyle ilość czy skład tkanki odpowiedzialnej za nadwagę, co jej rozmieszczenie w ciele, tzn. istotne jest to, gdzie magazynowany jest tłuszcz. / Otyłość
Otyłość - jabłka i gruszki
U osób otyłych, u których tkanka tłuszczowa zlokalizowana jest wewnątrz jamy brzusznej (otyłość typu „jabłko”) ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, takich jak choroba wieńcowa czy cukrzyca, jest większe aniżeli u osób, u których tkanka tłuszczowa umiejscowiona jest głównie na udach i pośladkach (otyłość typu „gruszka”).
Wysoki stosunek obwodu talii do obwodu bioder (WHR) przyjęty został za wskaźnik, stosowany w klinicznej metodzie identyfikacji pacjentów z otyłością brzuszną. Talię mierzy się w miejscu najwęższym, biodra zaś – w miejscu najszerszym. Wskaźnik WHR określa się jako wysoki, jeśli jego wartość przekracza 1,0 u mężczyzn i 0,85 u kobiet.
Z ostatnio prowadzonych badań wynika, że bardziej użyteczną metodą, dającą porównywalną wiedzę, może być pomiar samego tylko obwodu talii. Obwód talii skorelowany jest ściśle z BMI i WHR i stanowi wskaźnik dobrze odzwierciedlający ilość tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej oraz w całym ciele człowieka. Zmiany w obwodzie talii odzwierciedlają zmiany w czynnikach ryzyka w przypadku wielu schorzeń, w tym choroby wieńcowej. Sugeruje się (dla mieszkańców Kaukazu), aby obwód 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet przyjąć za granicę, której nie należy przekraczać, jeśli nie chce się mieć problemów z przemianą materii. Odchudzanie zaleca się w przypadkach, gdy obwód talii wynosi 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet, ponieważ przy aktualnej masie ciała ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolizmu jest znacznie podwyższone (WHO 2000). Zaleca się opracowanie systemu korygującego pomiary obwodu talii, uwzględniającego różnice płci, a także różnice pomiędzy społecznościami, w tym uwarunkowania etniczne wpływające na niejednakowy poziom ryzyka w przypadku schorzeń takich, jak choroba wieńcowa czy cukrzyca typu II (WHO 2002). / Otyłość
Otyłość - to już epidemia
Co się tyczy rozpowszechnienia otyłości oraz liczby osób dotkniętych tą chorobą, dane dla poszczególnych krajów wykazują duże zróżnicowanie. W wielu krajach (np. w USA i gdzieniegdzie w Europie) otyłość uznana została za poważny problem społeczny. W innych regionach świata (np. w niektórych krajach Ameryki Południowej i Azji) jeszcze do niedawna problem otyłości praktycznie nie istniał. W okresie ostatnich 20 lat wzrost liczby osób otyłych zanotowano we wszystkich krajach świata. W niektórych wzrost ten był gwałtowny, w innych problem otyłości pojawił się po raz pierwszy. Otyłość nie jest już chorobą występującą jedynie w krajach bardziej rozwiniętych, zamożnych. Teraz jest to problem ogólnoświatowy, dotyczący wszystkich grup wiekowych i społeczno-ekonomicznych. Dlatego też „epidemia” otyłości nazwana została przez WHO „Światowa otyłością”. Z danych szacunkowych wynika, że w 1995 r. liczba otyłych osób dorosłych sięgała 200 mln, a liczba dzieci poniżej lat 5 wykazujących nadwagę wynosiła 18 mln. W 2000 r. już ponad 300 mln dorosłych zaklasyfikowanych zostało jako osoby otyłe – 132 mln w krajach rozwiniętych i 170 mln w innych regionach świata. WHO prognozuje, iż do roku 2005 na skutek epidemii otyłości liczba osób cierpiących na cukrzycę typu II wzrośnie do 300 mln. Największy wzrost liczby osób otyłych zanotowano wśród zamożniejszych grup ludności, w krajach słabiej rozwiniętych, w okresie transformacji ustrojowej. Paradoksalnie, w wielu takich krajach otyłość występuje na równi z niedożywieniem. Wszystko wskazuje na to, iż problem otyłości stanowić będzie kolejne wyzwanie dla już i tak przeciążonych służb medycznych. / Otyłość
Zobacz także artykuł "Przyczyny, zapobieganie i leczenie otyłości"
Rewolucyjna metoda ochudzania OverStitch - kliknij
Źródło: Dr Gail Goldberg, British Nutrition Foundation, Wielka Brytania